Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym oraz konsekwencje jej naruszenia w doktrynie i orzecznictwie sądowym cz.1

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym oraz konsekwencje jej naruszenia w doktrynie i orzecznictwie sądowym cz.1

Aktywne uczestnictwo strony w postępowaniu administracyjnym ma w swym założeniu sprzyjać pełniejszemu rozpoznaniu sprawy, umożliwić stronie wpływ na rezultat postępowania oraz umożliwić jej sprawowanie kontroli nad przebiegiem postępowania oraz treścią decyzji administracyjnej wydanej po jego zakończeniu. Aby te cele mogły być zrealizowane, strona winna mieć zagwarantowany, mocą instytucji procesowych, realny wgląd w tok postępowania. Stworzenie gwarancji przestrzegania w postępowaniu administracyjnym przepisów prawa procesowego, zapewniające tym samym stronie prawo do czynnego udziału w postępowaniu, jest celem i jednocześnie uzasadnieniem dla funkcjonowania instytucji wznowienia postępowania. Naruszenie praw strony w postępowaniu skutkuje w większym lub mniejszym stopniu ograniczeniem jej prawa do aktywnego uczestnictwa w procesie stosowania prawa, co może prowadzić do wadliwości postępowania, uzasadniającej wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 KPA. Stąd pojawiają się pytania – jak dalece zasada czynnego udziału strony w postępowaniu jest chroniona w ramach podstawy wznowienia postępowania określonej w art. 145 § 1 pkt 4 KPA oraz jakie jest jej znaczenie w systemie gwarancji prawidłowego działania organów administracji publicznej.

Istota zasady czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym

Artykuł 10 § 1 KPA wprowadza zasadę ogólną czynnego udziału stron w postępowaniu, zgodnie z którą organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

prawo

prawo

Powyższa zasada postępowania administracyjnego ma charakter szczególny wobec jej odpowiedników występujących na gruncie regulacji procedury cywilnej czy karnej. Jest to związane ze specyfiką postępowania administracyjnego, w którym organ administracji publicznej występuje w procesie jako rzecznik interesu publicznego, a jednocześnie jest organem rozstrzygającym sprawę administracyjną. Wskazana kumulacja ról procesowych wymaga wprowadzenia szerokiego dostępu strony do czynności postępowania. „Tylko bowiem strona może najlepiej wyrazić swoje zadania, bronić swoich interesów, zabiegać o swoje prawa. Ona jest w stanie najpełniej wyrazić swoje intencje, jak też określić sytuacje, w których będzie realizować wynikające z decyzji prawa i obowiązki”.

Przedmiotowa zasada znalazła swoje odzwierciedlenie również w Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 6 ust. 3 pkt c). Zasadę tę wyraża także Europejski kodeks dobrej administracji, normujący wart. 16 ust. 3 „prawo wysłuchania i złożenia oświadczeń”: „1. W przypadkach dotyczących praw lub interesów pojedynczych osób urzędnik zapewni respektowanie praw do obrony na każdym etapie postępowania zmierzającego do wydania decyzji. 2. W przypadkach, w których może zostać wydana decyzja dotycząca praw lub interesów pojedynczej osoby, osoba ta ma prawo przed podjęciem decyzji przedstawić swoje uwagi na piśmie i w razie potrzeby przedstawić ustnie swoje spostrzeżenia”4. W komentowanej zasadzie ogólnej należy upatrywać jeden z ważniejszych elementów kontradyktoryjności obecnych w KPA. Zasadniczo procedura administracyjna została oparta na modelu inkwizycyjnym, w którym podmiot orzekający w sprawie jest jednocześnie rzecznikiem jednego z zaangażowanych interesów. W takiej procedurze niewiele miejsca pozostawia się na prowadzenie sporu między podmiotami o sprzecznych interesach. Model inkwizycyjny, na którym opiera się regulacja Kodeksu postępowania administracyjnego, jest łagodzony przez wprowadzenie regulacji właściwych dla wzorca kontradyktoryjności.

Facebook Comments

Artykuły użytkownika

Najnowsze

Najczęściej komentowane

Facebook Comments